Czy pomoc nauczyciela (nie posiada kwalifikacji pedagogicznych) może samodzielnie sprawować opiekię nad dziećmi, np. w czasie porannego dyżuru pozostaje sama z grupą przedszkolną lub jest sama z grupą podczas posiłków

Pomoc nauczyciela, jako pracownik nieposiadający kwalifikacji pedagogicznych, nie może samodzielnie sprawować opieki nad dziećmi w przedszkolu. Zgodnie z polskimi przepisami oświatowymi, za bezpieczeństwo dzieci odpowiada nauczyciel, który musi posiadać odpowiednie kwalifikacje pedagogiczne. Pomoc nauczyciela może wspierać nauczyciela w codziennych obowiązkach, takich jak organizowanie zajęć, pomoc w opiece nad dziećmi, czy nadzorowanie ich w trakcie posiłków, ale nie może być odpowiedzialna za grupę samodzielnie, zwłaszcza w sytuacjach, które wymagają bezpośredniej opieki i odpowiedzialności, takich jak poranny dyżur czy posiłki. W praktyce oznacza to, że pomoc nauczyciela powinna działać pod nadzorem osoby posiadającej kwalifikacje pedagogiczne, aby zapewnić bezpieczeństwo dzieci i zgodność z przepisami prawa.

Stanowisko pomocy nauczyciela należy do stanowisk niepedagogicznych. Oznacza to, że zastosowanie znajdzie przepis art. 7 ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym status prawny pracowników niebędących nauczycielami zatrudnionych w przedszkolach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego określają przepisy ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1135), a także ogólne zasady prawa pracy określone w ustawie z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.).

Stanowiska pracowników niepedagogicznych zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1960 ze zm.) - w tabeli V część F załącznika nr 3 do tego rozporządzenia. Przy zatrudnianiu pomocy nauczyciela należy uwzględnić wymagania kwalifikacyjne dla tego stanowiska pracy. Zgodnie z przepisami stanowisko pomocy nauczyciela może zostać powierzone osobie, która posiada co najmniej podstawowe wykształcenie (przez co należy rozumieć wykształcenie podstawowe w rozumieniu ustawy Prawo oświatowe, a także umiejętność wykonywania czynności na stanowisku), przy czym nie jest wymagane, by kandydat na to stanowisko posiadał jakikolwiek staż pracy. 

Przepisy nie wskazują dokładnego katalogu zadań spoczywających na pracowniku zatrudnionym na stanowisku pomocy nauczyciela. Oczywiste jest, że zadania te będą wynikały ze specyfiki pracy przedszkola, potrzeb ucznia, a także tego, że stanowisko pomocy nauczyciela zostało stworzone w celu, jak sama nazwa wskazuje, udzielania pomocy w trakcie wykonywania obowiązków przez nauczycieli oddziałów przedszkolnych. Oznacza to, że pomoc nauczyciela będzie zobowiązana do wspomagania nauczyciela w jego codziennej pracy, zapewniania należytej opieki uczniom, wspierania ich w czynnościach samoobsługowych czy dbania o czystość i porządek w pomieszczeniach, w których trwają zajęcia z dziećmi (chociażby w celu zapewnienia im bezpieczeństwa podczas pobytu). Dokładny zakres obowiązków pomocy nauczyciela może się różnić w zależności od specyfiki pracy poszczególnych przedszkoli czy wieku, stanu zdrowia i stopnia rozwoju dzieci.

Jednocześnie pracownik zatrudniony na stanowisku pomocy nauczyciela nie powinien w związku z powyższym zastępować nauczyciela w wykonywaniu zastrzeżonych dla niego zadań. Wśród podstawowych obowiązków nauczycieli związanych z zapewnieniem dzieciom bezpieczeństwa w przedszkolu jest określony w § 13 rozporządzenia MENiS z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1604 ze zm.) wymóg prowadzenia wszystkich zajęć w przedszkolu wyłącznie pod nadzorem upoważnionej do tego osoby (którą powinien być nauczyciel). Tym samym niedopuszczalne jest prowadzenie jakichkolwiek zajęć (w tym sprawowanie zajęć opiekuńczych w czasie porannego dyżuru) bez nadzoru upoważnionej do tego osoby (nauczyciela). Wyjątkiem od powyższej sytuacji jest sprawowanie przez pomoc nauczyciela opieki nad uczniem w zakresie powierzonych jej zadań, związanych przykładowo z udzielaniem dzieciom pomocy w wykonywaniu czynności samoobsługowych (co może wiązać się przykładowo z wyjściem przez pomoc nauczyciela z dzieckiem do toalety znajdującej się w innym pomieszczeniu niż sala, w której odbywają się zajęcia).