Od kilku już lat automaty ze słodyczami i napojami stanowią stały element przestrzeni publicznej. Automaty są stawiane na dworcach, w szpitalach, centrach handlowych, kinach, a także w szkołach. Zalety korzystania z automatów – szybkość obsługi i stały dostęp do nich – często przesłaniają kwestie wpływu na zdrowie oferowanych produktów. W aktualnym stanie prawnym nie ma przepisów rangi ustawowej bądź rangi rozporządzeń, które regulowałyby kwestie stawiania automatów w szkołach. 

W większości przypadków podstawą prawną funkcjonowania takich urządzeń będą umowy najmu powierzchni pod automat. Zastosowanie będą miały zatem ogólne zasady dotyczące najmu powierzchni szkolnych. Podkreślenia wymaga, że w świetle powszechnie obowiązujących przepisów, w szczególności w świetle przepisów ustawy o systemie oświaty, dyrektor szkoły nie jest zobowiązany konsultować swojej decyzji o zawarciu umowy najmu powierzchni pod automat z radą rodziców. Niemniej jednak w szkołach niepublicznych obowiązek powiadamiania rodziców o zasadach prowadzenia sprzedaży produktów spożywczych, czy też obowiązek konsultacji z rodzicami listy produktów sprzedawanych w szkole, może wynikać ze statutu placówki. Dotychczasowy stan prawny, w którym kwestia sprzedaży w szkołach słodyczy nie jest regulowana w skali całego kraju, zmieni się wraz z wejściem w życie nowelizacji ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 136, poz. 914, ze zm.).

Nowelizacja ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia

Na posiedzeniu 23 października 2014 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (druk sejmowy numer 1127). Nowelizacja ustawy była wynikiem inicjatywy poselskiej. Jako zamierzony cel ustawy posłowie wskazali ochronę zdrowia dzieci w wieku szkolnym poprzez ograniczenie dostępu na terenie placówek szkolnych i wychowawczych do produktów żywnościowych zawierających znaczne ilości składników szkodliwych dla ich rozwoju. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia aż 29% polskich 11-latków ma nadwagę. W związku z zaistniałą sytuacją Sejm zdecydował o ograniczeniu możliwości prowadzenia działalności gospodarczej w szkołach przez wprowadzenie zakazu sprzedawania w nich określonej kategorii produktów. Nowelizacja wprowadza nowy dział do ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia: „Żywność i żywienie w przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego, w szkołach, z wyłączeniem szkół dla dorosłych, oraz w placówkach systemu oświaty”. Przepisy tego działu nie tylko będą zakazywały sprzedaży określonej kategorii produktów w szkołach, ale również określą nowe kompetencje dyrektora szkoły i rady rodziców.