Szkoła oraz przedszkole niepubliczne działają na podstawie statutu nadanego przez osobę prowadzącą. Autonomia w określaniu zasad ich działania zagwarantowana jest ustawą o systemie oświaty.

Art. 84 ust. 2 pkt 3 wymienionej ustawy wymaga, aby statut określał m.in. organy placówki oraz zakres ich zadań. Już na etapie zakładania szkoły lub przedszkola osoba prowadząca musi rozstrzygnąć te kwestie.

Przepisy nie wskazują, jakie organy powinny być powołane w placówce niepublicznej. Można wprost wzorować się na rozwiązaniach obowiązujących w szkolnictwie publicznym lub powołać inne organy, jednak zawsze trzeba mieć na względzie to, że powinny one umożliwić realizację postawionych zadań i celów, określonych przez osobę prowadzącą wskazaną w statucie placówki.

Nie można przeoczyć także tego, że w różnych rozporządzeniach MEN zawarte są regulacje, które jednoznacznie sugerują potrzebę powołania danego organu. Zwraca także uwagę to, że ustawa wymaga określenia „zakresu zadań” poszczególnych organów, a nie ich kompetencji.

Dyrektor szkoły

Rozdział 8. Szkoły i placówki niepubliczne ustawy o systemie oświaty nie rozstrzyga, czy w placówce niepublicznej musi być dyrektor. Analiza wybranych rozporządzeń MEN, odnoszących się do szkół i przedszkoli niepublicznych, skłania jednak do wniosku, że dyrektor powinien być powołany.

W szkole niepublicznej z uprawnieniami szkoły publicznej dyrektor wydaje się wręcz konieczny, bowiem przepisy stawiają przed nim wiele ważnych zadań, w tym związanych z realizacją uprawnień ucznia (według rozporządzenia o ocenianiu), np.:

• uczeń z wadą słuchu, z głęboką dysleksją rozwojową, z afazją, z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, ma prawo do zwolnienia z nauki drugiego języka obcego - zwolnienia dokonuje dyrektor szkoły,
• uczeń chory ma prawo do zwolnienia z zajęć wychowania fizycznego, zajęć komputerowych, informatyki lub technologii informacyjnej - zwolnienia dokonuje dyrektor szkoły,
• w szczególnej sytuacji uczeń gimnazjum ma prawo ubiegać się o zwolnienie z realizacji projektu edukacyjnego - zwolnienia dokonuje dyrektor szkoły,
• uczeń szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, w której przewidziana jest nauka jazdy pojazdem silnikowym, może ubiegać się o zwolnienie z tych zajęć - zwolnienia dokonuje dyrektor szkoły,
• dyrektor szkoły powołuje komisje do przeprowadzenia egzaminów klasyfikacyjnych, poprawkowych, sprawdzianów wiedzy i umiejętności, ustalenia rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania,
• pod przewodnictwem dyrektora przeprowadzana jest śródroczna i roczna klasyfikacja uczniów,
• dyrektor organizuje i przeprowadza w szkole odpowiednio sprawdzian/egzaminy zewnętrzne, według procedur określonych przez CKE - wykonuje zadania przewodniczącego szkolnego zespołu egzaminacyjnego.

Art. 7 ust. 3 pkt 4 ustawy o systemie oświaty stawia szkole niepublicznej z uprawnieniami szkoły publicznej warunek przestrzegania przepisów dotyczących prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania. Przepisy te wymagają, aby dyrektor wykonywał m.in. następujące zadania:

• wydawanie zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki (zezwolenia stanowią dokumentację przebiegu nauczania),
• dokonywanie sprostowań błędów i oczywistych omyłek w dokumentacji przebiegu nauczania, w tym wydawanie upoważnień innym osobom do dokonywania sprostowań.

Rozporządzenie dotyczące wydawania świadectw określa także zadania dla dyrektora szkoły. Ustawowo szkoła niepubliczna z uprawnieniami szkoły publicznej wydaje świadectwa urzędowe, zatem musi stosować wzory druków świadectw, takie jak szkoły publiczne.

Przepisy wymagają, aby świadectwo opatrzone było pieczęcią i podpisem dyrektora szkoły. Sprostowania błędu i oczywistej omyłki w treści świadectwa promocyjnego (indeksu), w myśl przepisów, może dokonać tylko dyrektor szkoły lub osoba przez niego upoważniona.

Poświadczanie zgodności kopii z oryginałem świadectwa, zaświadczenia lub innego druku szkolnego, do akt szkolnych lub dla celów rekrutacji, to także zadanie dyrektora (inną osobę może upoważnić tylko dyrektor). Dyrektor szkoły podpisuje również górną część pierwszej strony arkusza ocen.

Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa w szkołach i placówkach publicznych i niepublicznych przypisuje dyrektorowi odpowiedzialność za bezpieczne warunki pobytu w szkole i przedszkolu, a także na organizowanych przez nie zajęciach poza ich obiektami.

Zobowiązuje także dyrektora m.in. do dokonywania kontroli obiektów należących do placówki, przekazywania protokołu kontroli osobie prowadzącej, prowadzenia rejestru wypadków oraz prowadzenia postępowania powypadkowego zgodnego z przepisami rozporządzenia.